Wim Fourie Blog

My eerste kennismaking met ‘n handgranaat was maar versigtig-versigtig. Dit was tydens ‘n “dril” op die grens. Net die gedagte dat die granaat in my hand oor soveel potensiële plofkrag beskik, was genoeg om dit liewer vinnig neer te sit en seker te maak dat die pennetjie nog mooi en stewig in is.

Veeleerder hanteer ek ‘n regte egte granaat. Dit lê my hand rondvol. Geheimsinnig. Uitnodigend. Want soos die handgranaat gelaai is vol “pitte” van verwoesting wat wag op die ‘sneller”, so is die granaatvrug gepak vol heerlike deurskynrooi pitte, wat wag op die die oopsny-oomblik. Dit is moeilik om die presiese smaak van ‘n granaat te beskryf. Elke keer as jy die verrassende pitjie op jou tong tuismaak, word jy weer verras met die smaak – die soeterige omhulsel en dan die effe bitterder nasmaak. Elke keer proe jy weer om seker te maak van die eiesoortige smaak. Jy laat die rooi pitjie op jou tong lê sodat die smaak begin versprei. Dan die stroping van die vlesigheidjie om die pit totdat die vrank smaak begin.  So herhaal jy die proses. Pit vir pit.

Granate is ook verlangvrug. Wie terugdink aan hulle sorgelose kinderjare of grootwordplek, koppel dikwels die smaak en geure van vrugte daaraan. Coenie de Villiers se “Lied van die Exiles” bevat iets hiervan: “Kom jy dalk van Philippolis op die vlakte van my land, waar die peperbome skadu’s maak en die son verbete brand. Onthou jy in die skemer hoe die skape huis toe kom; hoe granate in die leivoor soos ‘n veldbrand rooi kan blom…”

Dit is interessant dat die granaat een van die vrugte is wat die verspieders uit die beloofde land teruggebring het. Naas die reuse druiwetrosse wat aan drastokke teruggebring is, was ook vye en granate. Ons lees daarvan in Num 13:21:

Daarop het hulle tot by die dal Eskol gekom en daar ’n rank met een tros druiwe afgesny, en twee het dit aan ’n draagstok gedra; ook van die granate en van die vye

Ek kan my net die prosessie voorstel: Twee verspieders met die draagstok op hulle skouers en die reuse druiwetros. Dan die volgende een met ‘n houer vol granate en nog een met heerlike vye. Vreemd dat die heerlike vrugtegeskenk nie die volk dadelik oorreed het om nie na die negatiewe verslag van tien van die verspieders te luister oor hoe gevaarlik die land is en hoe reusagtig die mense is nie.

Granate. Nie net beloofdelandvrugte nie, maar ook Hoogliedsvrugte. In dié liefdesboek van die Bybel, word die blommende granaat simbool van die intensiteit van die liefde van die bruid vir haar bruidegom – die liefde wat roep om die teenwoordigheid van die geliefde

“Ek is my beminde s’n, en sy begeerte is na my. Kom, my beminde, laat ons uitgaan in die veld, laat ons in die dorpe vernag. Laat ons vroeg na die wingerde gaan, laat ons sien of die wingerdstok uitloop, die druiwebloeisel oopgaan, die granate blom. Daar sal ek u my liefde gee.” (Hooglied 7:10)OV

Dit laat mens wonder of die paradysvrug, wat gewoonlik in Kinderbybels as ‘n bloedrooi appel geteken word, nie eerder ‘n rooi granaat kon gewees het nie.

Vanuit die Griekse en Romeinse mitologie ontdek ons ook die Granaat as simbool van liefde:

 Daar word vertel hoe die pragtige godin Persephone deur Hades, die god van die doderyk, geroof en na sy onderwêreldse koninkryk gebring. Haar ma, Demeter, die godin van die landbou en vrugbaarheid, is so verbysterd omdat haar dogter nie meer daar is nie, dat sy  sorg dat alle oeste  misluk.

Ten einde te verseker dat die grond weer vrugbaar word, word Hades aangesê om Persephone aan haar ma terug te besorg. Terwyl sy egter in die onderwêreld was, het Persephone die pitte van die granaat geëet, ’n vrug wat die huwelik versinnebeeld. Dit beteken sy mag nie haar eggenoot verlaat nie.

’n Kompromis word aangegaan: Persephone sal  toegelaat word om ’n deel van die jaar by haar ma te bly, wanneer die gesaaides goed groei (somer), maar die res van die jaar moet sy dan weer by Hades deurbring, wanneer die aarde onvrugbaar word (winter).

Ek was nog nie op ‘n huwelik waar ‘n granaat aan die pasgetroude paartjie voorgesit is nie, maar dit sal blykbaar nie onvanpas wees omdat die granaat die onverbreekbaarheid van die huweliksband simboliseer.

In Anatolië, Turkye word die granaat dikwels gebruik as motief op hulle erdeware. Daar word die granaat as ‘n heilige vrug gesien (ook juis omdat dit beskou word as die vrug van die Boom van Kennis van Goed en Kwaad.)  Boonop word die granaat ook deur hulle verbind met huweliksgeluk en -trou.  Daar is dit die gebruik om die pitte van ‘n granaat in die huis van ‘n pasgetroude paartjie te strooi omdat, so word gegeglo, dit die standhoudendheid van die huwelik bevorder en ook sommer vrugbaarheid verseker. Boonop bring dit ook ‘n lang en gelukkige lewe mee.

Tydens ons Turkye toer, reis ons na Iznik, vroeër bekend as Nicea, waar een van ons Belydenisskrifte reeds in 325nC ontstaan het. Dit is ‘n effe trietsige dag. Vanuit die bus sien ons die landskap en die fyn motreentjie wat neersif. Ons toerleier stuur ‘n paar oopgebreekte granate deur die bus, sodat toerlede van die blinkrooi pitte kan uithaal en proe. Granate is eie aan dié streek in Turkye. My reisgenoot en ek delf elkeen van die rooi pitte uit die granaatdop en eet terwyl die rooi sap van die granaat aan ons vingerpunte en mondhoeke kleef.

Toe ons by die plek stilhou waar die belydenis geformuleer is, reën dit steeds fyntjies. Ons klim uit en stap gesambreel tot by die waterkant waar slegs  nog die fondamente van die kasteel is waar die biskoppe in die jaar 325nC byeengekom het om die belydenis te formuleer.

Terwyl ons koes-koes onder die sambrele skuil en een van die toerlede vir ons die tydlose Belydenis van Nicea voorlees, proe ek steeds die nasmaak van die granate op my tong. Ek dink daaraan dat net soos die skil van die granaat die pitte bymekaarhou, ons as gelowiges ook deur die liefde van Hom oor wie die belydenis gaan, saamgebind word.

Ons glo in een God, die Almagtige Vader, die Skepper van die hemel en die aarde, van alle sigbare en onsigbare dinge;
en in een Here Jesus Christus, sy eniggebore Seun van God, voor al die eeue uit die Vader gebore:
Hy is God uit God, lig uit lig, ware God uit ware God…

Dis die tyd van die jaar dat die rooi gety ‘n tsunami word en die wêreld oorspoel. Rooi hartjies, rooi rose, teddies met bloedrooi strikke om die nek en hartvormsjokolades in rooi omhulsels vier hoogty. Dis die Valentysgolf wat meedoënloos alles oorspoel. Wanneer die liefde so onbeskaamd kommersiëel opgeveil word, wonder mens weer oor wat die wesenskwaliteit van die liefde is.

Liefde word al lank die groot valuta wat tranetrekker flieks verkoop. Dink maar aan die  stormagtige liefdesverhaal tussen  Rhett Butler (Clark Gable) en Scarlet O Hara (Vivien Leigh) in die klassieke film Gone with the wind (1939). Of die hartseer liefdesverhaal van Rick Blaine (Humprey Bogart)  en Ilsa Lundt (Ingrid Bergman) in Casablanca (1942).

Wie van die veertigplussers onthou nie die tranetrekker fliek uit die sewentigerjare nie?  Love story. Met Ryan O’Neill en Ali Mc Graw in die hoofrolle. Dit was die ikoonfliek van daardie era oor die liefde. Hoe kan dit anders wees as’n fliek (en boek) begin met die woorde; “What can you say about a twenty-five-year-old girl who died? That she was beautiful and brilliant? That she loved Mozart and Bach, the Beatles, and me?”  Die trane het behòòrlik gerol. Ernstig  gerol. Oor die tragiese heengaan van die hoofkarakter.

Saam met die fliek het dié veronderstelde wysheid gekom: “Love means never having to say you’re sorry.”  Wat onrealisties en onhaalbaar is. Want telkens weer moet mens die Jammerwoord kan sê.  En oefen om dit te kan doen.

 By ‘n funksie in die Kaap, loop ek na agt-en-dertig jaar weer my standerd ses Engelse onderwyseres raak. Ons gesels oor die interessante kronkelgang van die lewe. Oor waarhede en veranderlikes. Na ons ontmoeting gaan delf ek in my argiewe en spoor dié waarheid op wat sy in 1967 in my Vriendskapsboekie geskryf het:

 Love is the only freedom in the world
because it so elevates the spirit
that the laws of humanity and phenomena
of nature do not alter its course.

Toe ek  per epos haar herinner aan die woorde wat sy  in my boekie geskryf het,  druk sy haar verbasing uit dat sy as drie-en-twintigjarige groentjie-onderwyseres so waarheid kon aanhaal. Tog onderskryf sy steeds die waarheid van die woorde.

 Liefde, daardie vreemde ondefinieerbare begrip.

  Vanmiddag moet ek weer ‘n huweliksboodskap bring aan  twee jongmense wat op die drumpel van ‘n nuwe reis staan. Hulle wil bevestiging hê van die die duursaamheid van die liefde. Dat hul liefde soos  ‘n huis op ‘n rots sal wees wat die aanslae van die storms kan weerstaan. Ek kan nie vir hulle die ingeboude versekering gee dat hulle liefde die storm sal trotseer nie, want menslike liefde is feilbaar en wispelturig. Tog kan ek hulle herinner aan die onfeilbare Rotsliefde  wat God vir ons het. En  dat ons liefde se duursaamheid in sy Liefde veranker moet wees.

 Die waarheid bevestig Don Fransisco in sy lied: “I could never promise you”

 I could never promise you on just my strength alone
That all my life I’d care for you, and love you as my own
I’ve never known the future, I only see today
Words that last a lifetime would be more than I could say

But the love inside my heart today is more than mine alone
It never changes, it never fails, never seeks it’s own
And by the God who gives it, and who lives in me and you
I know the words I speak today are words I’m going to do

(Chorus)
And so I stand before you now for all to hear and see
I promise you in Jesus’ name the love He’s given me
And through the years on earth and as eternity goes by
The life and love He’s given us are never going to die…

Tydens ons wittebrood reis my reisgenoot en ek op nuwe paaie. Ons ontdek die mooi Laeveld en plekke soos Sabie, Hazyview, Nelspruit, Graskop en Pelgrimsrus. Veral Pelgrimsrus is ‘n karaktervolle dorpie wat oorloop van geskiedenis. Ons verken die dorpie stelselmatig en drink heerlik tee op die stoep van ‘n sinkgebou restaurantjie. Later stap ons verder straatop en snuffel deur winkeltjies en bekyk die Royal hotel met sy historiese kroeg. Toe stap ons met die steil paadjie uit die dorp, verby die mooi kerkie en tot by die die begraafplaas met sy driehonderd-en-twintig grafte. Tussen die grafte soek ons tot ons die berugte Rowersgraf kry. Ons neem foto’s. My reisgenoot het haar eie kamera en kiek my waar ek tussen die gras lê om die detail op ‘n grafsteen af te neem.

Toe ons begin terugstap na die dorpie, rem sy skielik terug. Sy beduie voor ons op die rotsplaat. Daar is ‘n kunstig gevormde hartjie wat deur erosie gevorm is in die rots. Sy stileer die hartjie met ‘n blommetjie en ek neem die foto. ‘n Herinnering dat as mens oopoog reis, jy die oersimbool van die liefde op onverwagte plekke raakloop. Ons lag opgewonde oor die ontdekking. Waarlik Sy Rotsliefde is ons behoud en gee koers aan ons nuwe saamreis.

Al moet mens soms sê jy is jammer. Dan groei die blomme weer in rotsholtes.

As kind was die verhaal van die Goeie Herder een van die gunstelinge wat  by die kinderkrans vertel is. Aandagtig het ons as  kinderskaar op die mat gesit terwyl  Tannie Van Schalkwyk op die groen flenniebord die verhaal van die Goeie Herder laat ontvou het. Veral wanneer die Goeie Herder sy nege-en-negentig skape in die kraal gelaat het om na die verlore skapie te soek, het ons intens meegeleef en as’t ware met ons oê die herder oor die flenniebord-afstand na die verlore skapie in die hoek van die bord gewil.

 As beloning vir getroue bywoning van die weeklikse kinderkrans, het elkeen van ons ‘n prent van die Goeie Herder ontvang waar Hy op die mooiste groen weiveld. tussen sy skape staan. Elke keer dat jy in die betrokke kwartaal by die kinderkrans was, het jy ‘n skapie as beloning gekry – darem nou nie ‘n rerige skapie nie, maar ‘n prentjie van so wolwit skapie wat wag om op die groen weiveld geplak te word. So het die Herder se kudde gegroei met elke besoek aan die kinderkrans. Mits jy getrou was, was die kudde teen die einde van die kwartaal voltallig.

 Maar soms het ek poëtiese vryheid gebruik  en in my gedagtes van die Goeie Herder die Goue Herder gemaak. Dan het ek hierdie herder aangetrek met ‘n goue kleed en hom voor die skape laat uittrek –  op die paadjie wat met sulke  goue kronkels loop na die beste weivelde.

En die goue glans van hierdie herder het aan sy skape afgegee. Hulle wol het soos ‘n goue vag gelyk in die strale van die opkomende son. Hoewel dit die Bybelse waarheid so bietjie voller ingekleur het, het dit aan my ‘n gevoel van tevredenheid gegee.

 Ek het weer aan die Goue Herder gedink toe ek in Standerd vyf in Oom Saayman se  sondagskoolklas sit. Oom Saayman het sy naam gestand gedoen. Wyshede en waarhede van die Woord is weekliks in ons ontvanklike harte gesaai.

 Sover ek weet het Oom Saayman nooit enige naskoolse opleiding gehad nie, maar hy was opgelei in die kuns leef en die daadwerklike uitlewing van sy geloof.

 Kort voor die einde van die betrokke jaar sit hy ons eendag so en aankyk. “Julle weet” sê hy dan “ ons het oor baie dinge gesels die jaar. Meeste van die dinge sal julle seker vergeet. Maar ek wil so graag hê julle moet onthou dat die Here se liefde eg is en dat dit van ons egte mense maak. Nuwe mense.”

Toe vertel hy ons die verhaal van die fles vol goue albasters:

 Die lewe is soos ‘n stewige glasfles vol  goue albasters. Tog te mooi as jy daarna kyk, maar die skyn bedrieg, want sien die meeste van die albasters is nie rerig goud nie, maar eintlik gewone  glasalbasters wat maar net met ‘n lagie goue spuitverf oorgespuit is. Op die oog af lyk almal dieselfde. Jy skeer almal oor dieselfde kam en praat van die fles vol goue albasters. Die oomblik egter as jy die glasfles in die rondte draai en begin skud, gebeur daar iets. Dan begin die kamma goues hulle ware kleur of gebrek aan kleur wys. Met die skudslag begin die albasters teen mekaar skuur. Jy merk dit nie dadelik op nie, maar as jy fyn kyk sien jy tog iets het verander – by sommige albasters vind ‘n afsplintering van hulle goue omhulsels plaas. Eers net ‘n kolletjie hier en later begin die geverfde goudlagie almeer afskilfer en word die die kamma goues al leliker. Ontmasker,

 Maar ‘n interessante ding gebeur met die egte goue albasters. Van elke skuur en skudsklag begin hulle blinker word . Die rondskud doen hulle goed, Hulle ware kleure skyn deur. Die wrywing bring hulle ware karakter (kleur) na vore. Hulle is eg.

 “So “, som oom  Saayman dan die vertelling op , “is dit ook met mense . Wie waarlik nuutgemaak is deur  God en getrou bly aan Hom se  nuwe-skepsel-in Christus-egtheid sal blyk. Selfs al word dit aan ergere toetsing onderwerp. Wie egter voorgee om ‘n Christen te wees en ‘n valse front voorhou, sal altyd moet veg om die afskilferkolle weer toe te verf. Toetsing sal hom aan die kaak stel.

 Dis al meer as veertig jaar gelede dat ek die verhaaltjie gehoor het, tog bly die waarheid daarvan my steeds by.

 ‘n Jaar of drie gelede staan ek op die boonste verdieping van die Hagia Sophia katedraal in Istanbul. Ek kyk met verwondering na die indrukwekkende goue mosaieke van Christus. Dit het ‘n goue gloed. Wonderlike vakmanskap en talle mosaiekblokkies vorm die Christusfiguur wat seënend sy regterhand lig. Ek dink weer aan my prentjie van die Goue Herder. Hier is hy in al sy goue glorie uitgebeeld. Indrukwekkend. Koninklik.

 Tog mis ek ineens die kinderkransprentjie van die Goeie Herder in sy gewone herdersklere wat so tuis tussen sy skape lyk. Die goue mosaiek-Christus lyk afsydig en byna hooghartig.

 Ineens besef ek dat die Goue Herder se goudheid nie in uiterlike goue mantels en stralekranse lê nie. Die Goue Herder kom onder ons woon met ‘n menskleur lagie om hom. Ons herken nie dadelik sy Andersheid en Godheid nie. Hoe langer ons egter in sy teenwoordigheid deurbring, van hom leer en toelaat dat Hy ons verander, hoe meer sien ons sy Go(u)dheid raak en al hoe meer word sy beeld ook sigbaar ins ons lewe.

 Die Ware Herder leer ons lewensegtheid. Niks kan dit van ons wegneem nie.

Niks.