Wim Fourie Blog

Ek is nogal diep verlief op brue.

 Brúe vertel altyd vir my ‘n verhaal en dien as kragtige simbool van ‘n ontmoetigspunt tussen twee oewers/groepe/mense. Het ons dan nie ook in Suid-Afrika se geskiedenis die epiese Brugberaad gehad nie? In Augustus 1975 het Adv. BJ Vorster, Suid-Afrika se Eerste Minister, vir president Kenneth Kaunda, staatshoof van Zambië, in ‘n trein op die brug oor die Victoria-waterval ontmoet vir samesprekings.

 Kleintyd was dit die wonderlikste ding om oor die Barrage naby Vereeniging te ry. Toe is dit gesluit (ek dink daar was dreigemente van sabotasie) en ons moes noodgedwonge met ‘n ander, oninteressante roete ry.

 Ek het so ritueel ontwikkel dat as ek oor ‘n brug ry, veral die brug oor die Oranjerivier tussen Vrystaat en Kaap, dan luister ek graag ‘n simboliese liedjie. Dit bring soms ‘n geskarrel mee, veral as die brug skieliker opduik as wat ek te wagte was.

 Kleintyd het die film “Bridge over the river Kwai” ‘n groot indruk op my gemoed gemaak. Ons het  die film in die inry gaan kyk en my Pa het weke daarna nog die aansteeklike temalied gefluit as ons iewers heen oppad was.Veral die aangrypende slottoneel bly my by – die swaar gewonde soldaat (wie se taak dit was om die brug met springstof op te blaas om die aantog van vyandelike magte te keer), val met sy laaste kragte op die hefboom  wat die ontploffing sou laat gebeur.

 Ek is hartseer oor vervalle brue, halfgeboude brue, weggespoelde brue. Juis omdat ‘n brug so sterk simbool van ontmoeting en verhoudings is.

 In die roman van Irma Joubert Anderkant Pontenilo word die brug wat gebou word deur die Italiaanse krygsgevangene, Antonio,  ook die simbool van versoening tussen mense. In ‘n eerlike gesprek met Klara, die meisie op wie hy heimlik verlief is, vra hy of mens verskille soos taal, kultuur en godsdiens kan oorbrug deur mekaar in die middel (van die brug) te ontmoet. Sy antwoord: “Dan staan die twee partye in die middel van ‘n brug. Dis ten beste ‘n tydelike rusplek, Antonio, ‘n verposing om die mooi uitsig te bewonder. Hulle sal steeds moet kies waarheen hulle verder reis, die een of die ander kant.” (p353)

 In 1999 het ek die voorreg gehad om op die mees romantiese brug (vir my) op aarde te staan – die Karlov Most in Praag. Dit was ‘n ongelooflike ervaring. Die besef dat hier soveel verhale afgespeel het op en om die brug sedert begin is met die bou daarvan in 1357.

 Ons het Sondag Praag begin verken vanaf die prominente Kasteel wat op die heuwel lê. Ek het op die ingewing van die oomblik ‘n kaartjie gekoop vir ‘n uitvoering van klassieke musiek wat die middag om 13h00 gehou sou word in die balsaal in die kasteel. Tydens die uitvoering van die hartsmooie musiek het ek telkens opgekyk na die dak wat ryklik versier is met fresko’s en vir myself gesê; Dis rêrig, ek is hier, ek ervaar regtig hierdie oomblik wat soos ‘n droom voel. Na die uitvoering het ek by my vriende aangesluit en het ons stelselmatig van die kasteel af deur die strate beweeg: winkels met delikaat-versierde eierdoppe (om Pase te vier), winkeltjies waar die mooiste marionette gemaak word en musiek wat orals uit stegies en winkel syfer, dit was my eerste indrukke van Praag. Tog het die hoogtepunt voorgelê. Ons het die Karlov Most bereik – ‘n eeue-oue brug wat tegelykertyd dieVltava(Moldau) rivier oorspan en so funsioneel is, maar tog terselfdertyd ‘n stuk argitektoniese skoonheid is.

Die brug wat aan die begin van die veertiende eeu voltooi is, is 516 meter lank en byna 10 meter breed. Dit bevat sestien boë wat ’n skoonheid en simmetrie aan die brug verleen. Met intervalle is daar kort-kort ‘n inham met ‘n standbeeld, dertig altesaam.

Bedags is die brug, waar net voetgangers toegelaat word, ‘n miernes van aktiwiteite, verkopers, skilders en allerhande interessante mense. Juis daarom wou ek die brug ontmoet sonder die gedrang.

 Die Maandagoggend het ek opgestaan toe dit nog donker was en met ‘n trem van ons blyplek tot by die brug gery.Die stad was nog half aan die slaap. Ek het eers ywerig foto’s geneem van die brug so teen die daglig wat begin breek. Toe het ek met verwondering die brug betree. Ek wou die eerste een wees wat daardie dag oor die brug stap terwyl die naglanterns nog weerskante brand. Dit was  ‘n ongelooflike gevoel. Op die brug het ‘n bedelaar my van die oorkant teegekom. Vir een vreemde oomblik het dit gevoel asof ons die enigste twee mense in die wêreld is. Ek het teen die betonkant van die brug gaan staan en die Moldau dopgehou, Dit was of musiek van eeue so deur die stad rivierlangs vloei en of die brug die stille luisteraar was. Toe hulle om 6.15 die lanterns afskakel en die dag begin, het ek die brug beloof om weer terug te kom. Maar nie alleen nie. Met ‘n Lewensreisgenoot aan my sy. By die inhammetjie waar jy ‘n wens kan wens, het ek my hand in die geelkoper vormpie geplaas sodat my vingers rivier se kant toe gewys het. Daar het ek my wens/gebed geuiter vir iemand om die mooi mee te kan deel. Wat was my teleurstelling groot toe ek later by ons blyplek in die klooster kom en ontdek dat ek vergeet het om ‘n film in my kamera te laai die oggend!  Daarom moet ek noodgedwonge  poskaartfoto’s  van die brug in dié blog gebruik, maar eendag wil ek graag weer ‘m ontmoeting met die brug hê en dan paraat wees met my digitale kamera! Tog het die besondere brug ‘n onuitwisbare induk op my hart gelaat en het ek soveel geheueskyfies wat ek koester. Daarom het ek, op ‘n dag toe die brugverlange my beetgepak het, die volgende woorde neergepen:

Om te brug (Karlov Most, Praag)

 hoe hartstogtelik het ek my aan jou verbind

hoe koesterend jou gestreel

so hunker hunker na jou klipverhaal

my hand laat pas in die glim van weersiensbeloftes

en met jou my terugkomverbond gesluit.

 Tuis het ek opgelees oor die merkwaardige brug en interessante feite ontdek.Hulle het toetse gedoen het om te kyk hoekom die brug so stewig staan na soveel eeue en toe ‘n organiese komponent in die mengsel ontdek wat moontlik blyk eiergeel te wees. Die eiergeel is  saam met die beton ingemeng om dit sterker te maak. Dit fassineer my dat daar so “lewende” komponent in die brug ingebou is, dalk soos die ou kunstenaars eiergeel saam met hul verf gemeng het om die besondere kwaliteit te verkry.

 Ek het ook nageslaan en ontdek dat die woord vir hoëpriester in Latyn Pontifex is, letterlik beteken dit  Brugbouer. Dit wat Jesus by uitnemendheid is.Om vir ons as Middellaar al die gebroke verhoudings (brue) weer te herstel, eerstens met God en dan ook met onsself en ander.. Dit gee mens sommer moed as die wêreld soms erg vervalle voel.

 Die liedjie van Simon and Garfunkel, Bridge over Troubled waters vertel van so Brugbouer wat bereid is om die storms in die lewe van sy vriende te oorbrug:

 When you’re weary
Feeling small
When tears are in your eyes
I will dry them all

I’m on your side
When times get rough
And friends just can’t be found
Like a bridge over troubled water
I will lay me down
Like a bridge over troubled water
I will lay me down

When you’re down and out
When you’re on the street
When evening falls so hard
I will comfort you
I’ll take your part
When darkness comes
And pain is all around
Like a bridge over troubled water
I will lay me down
Like a bridge over troubled water
I will lay me down

Sail on Silver Girl,
Sail on by
Your time has come to shine
All your dreams are on their way

See how they shine
If you need a friend
I’m sailing right behind
Like a bridge over troubled water
I will ease your mind
Like a bridge over troubled water
I will ease your mind

                      

Soms voel ‘n mens soos ‘n winterboom wat gestroop word van al jou blare sodat jy naak en totaal ontblaar voel. Verliese in my vriendekring het die afgelope tyd die gevoel sterk by my laat posvat. Toe ek twee weke gelede tydens my week op Philippolis die tyding kry van goeie vriend en kollega Cassie Nel se skielike heengaan, het hierdie gestroopte gevoel hom van my meester gemaak. Die ysige koue van die natuur het ook in my binneste posgevat. Boonop het ek weer die afgelope tyd gelees in Sheila Cussons se Versamelde gedigte  en by die gedig: Ses (variasies) op ‘n tema (van lyding) vasgehaak:

Wie sê dat pyn terwyl dit woed

Nie kan verwoord  word nie-

Tussen die primitiewe kreet

En die laaste berustende snik

Tussen eina en amen

Is daar baie klank-skakerings…

Dit is juis hierdie baie klank-skakerings tussen eina en amen wat voorop in my gedagtes is terwyl ek die Vrydagoggend terugry vanaf Philippolis Welkom toe. Ek dink ook aan die oggend so paar jaar gelede wat Cassie my voorgekeer het na ‘n Broederkring en sê dat hy iets het om my te vra. Ek kon sien hy is ernstig. Sy versoek: Dat ek asseblief die dag as hy sterf, sy begrafnis moet waarneem. Ek probeer nog skerts en sê dat hy nou op ‘n flou perd wed, want ek is is ‘n baie waarskynliker kandidaat as hy om eerste my kop neer te lê, maar hy bly ernstig en gee my selfs die Skrifgedeelte en vers van die diens : Ps 116:15. Ek willig  in maar sê dat ek nie hoop dat ek ooit die belofte gestand hoef te doen nie. Nou is dit wel sulke tyd.

So byna halfpad tussen Philippolis en Trompsburg sien ek soos ek naderkom staan daar aan die linkerkant van die pad ‘n pragtige groot groen boom. Die boom staan sommer uit in die vaal landskap. Selfs die windpompe in die veld lyk valer as gewoonlik. Juis daarom val die  groen boom  my des te meer op. Toe ek egter  naby kom, sien ek dat dit twee bome is wat lyk soos een. Die voorste boom het ‘n  bruin stam, maar die takke van die boom, wat presies op die vorm van die ander boom pas, is kaal. Die boom reg agter die kaal boom is egter helder groen – dis ‘n immergroen boom. Van ver af lyk dit dus soos een boom, maar as jy by hulle kom sien jy dat die eerste boom ‘n gestroopte boom is – as’t ware ‘n raamwerk van ‘n boom. Terwyl die tweede boom sy groenheid in al sy glorie vertoon.

Ineens dink ek daaraan dat dit ook maar is soos mens se lewe se soms is. Van ver af lyk alles goed en mooi, maar as jy naby kom sien jy die pynlike tekens van die winterseisoen waardeur die boom gaan. Net soos mens soms deur ‘n seisoen gaan waar jy gestroop word van die uiterlike en die oortollige en net op die kern aangewese is. Tog dien die ander boom as’t ware om die swaarkry-boom te bemoedig en te laat onthou dat blare en vrug weer al volg.

Dit is asof die prentjie van die bome my bybly het toe ek die psalm lees wat Cassie versoek het as teks vir sy begrafnis. Ek het as’t ware  met ‘n  vooropgesette idee na die psalm gegaan met die verwagting dat dit grootliks gaan handel oor die dood, veral omdat vers 15 sê:

Vir die Here is die dood van sy troue dienaars geen geringe saak nie.

Ek het dus eers die winterboom in die psalm raakgesien maar met die herlees van die gedeelte, sien ek dat dit eintlik ‘n psalm is wat uitbundig handel oor die lewe en oor God –  ‘n God wat lewe gee en sorg vir sy kinders selfs onder moeilike omstandighede. Dit is toe die groen boom in die psalm wat my baie meer opval as die bruin winterboom vol doodsheid.

Een van die persone wat ‘n kommentaar lewer oor die psalm, praat van die psalm as ‘n jubelende Heildronk op die lewe en met respek gesê ook op God. Want Ps 116 handel oor ‘n God wat lewe gee, wat sorg vir hulle aan wie Hy die lewe gegee het en ‘n God wat ook nie ligtelik dink oor die dood van sy dienaar nie.

Die psalm is so vol groenboomgedeeltes:

Ek het die Here lief, want Hy verhoor my smeekgebede.

²Hy het na my geluister toe ek Hom aangeroep het.

⁵Die Here is genadig en regverdig, ons God ontferm Hom oor ons.

⁶Die Here beskerm die hulpeloses: ek was magteloos,maar Hy het my gered.

Ek dink oor hoveel mooi Groenboom-hoogtepunte daar in Cassie en hul gesin se lewe was:

Op oog af het dit gelyk asof hulle as gesin pal in die somerseisoen leef. Soveel goeie dinge wat gebeur, – Mylpale soos Cassie en Hannalize se  verlowing en huwelik; die beroep na Welkom; die ontvangs in die gemeente; die geboorte van hulle twee dogters;  nog later Lou-Ancy en Marilize wat matrikuleer, studeer, self grade behaal: Lou-Ancy en Conrad se huwelik,  Selfs ook vroeër vanjaar die welwillendheid van soveel gemeentelede wat hulle kon ervaar ervaar tydens hulle afskeid van die gemeente.

Die Groenboom Cassie is die man met sy diepe liefde en waardering vir sy vrou, Hannalize en sy trots en liefde vir sy twee dogters. Die Groenboom Cassie is die geroepene wat sy verhoudig met God voorop gestel soos ps 116 sê: Van my geboorte af is ek u dienaar. By Cassie was daar hierdie sterk roepingsbesef en toewyding  in die uitvoering van sy bedieningstake. Die Groenboom-Cassie is die netjiese Cassie wie se netjies-geordende studeerkamer en dagboek mens altyd weer jou eie dagboek en studeerkamer krities laat bekyk het. Groenboom Cassie is iemand met ‘n fyn humorsin, wat gereeld voor ‘n Ringsittig die liedjie (Weer ‘n keer) van Lucas Maree aangehaal het. 

Ons spaar mekaar nie juis nie want ons ken mekaar te lank Ons veg die met die vuis nie maar ons moor mekaar met klank

Die Groenboom Cassie kon met oorgawe en toewyding staan in diens van sy Meester en so die  ‘n gemeente en gemeenskap vir sewe-en twintig jaar dien.

Die Winterboomdele in die psalm is  egter ook daar:

 ³Bande van die dood het my omsluit, doodsangs het my aangegryp,

ek het benoud en bekommerd geword.

 Bande van die dood, doodsangs, ‘n gevoel van magteloosheid, vertwyfeling, selfs die dood.

 Wie van ons ken nie die uiterstes in ons menswees nie – dieselfde persoon wat triomfantelik ‘n groot mylpaal bereik, kan skielik ook deur selftwyfel en onsekerheid geteister word.

 In sy liedjie – die Taal van my Hart sing Stef Bos: Ek het myself leer ken as ‘n held en as ‘n  hond – kras woorde, maar dit is hoe mens soms in afkraaktaal na jouself kan verwys as jy voel dat jy misluk het. Tog sê die liedjie – ek ken ook nou my donker kant en ek het vrede in myself.

Vir  Cassie en gesin was veral die afgelope jaar of twee, deel van die Winterboomfase. Cassie se siekte, pyn en worsteling met depressie het ook aan hulle Groenboombestaan kom vreet soos ‘n  gulsige sprinkaantrop.

 Vir Cassie wat alles altyd so noukeurig en presies wou doen, was die fase van depressie ook soos ‘n vreemde indringer wat die bekendheid van die bestaan kom wegvreet het. Die behandeling en tye weg van die huis het swaar op almal gedruk. Tog was daar  telkens weer die  hoop dat alles weer na normaal kon teugkeer.

 Met die angskreet in die psalm kon hy homself identifiseer – hy het dikwels angs beleef a.g.v. sy siekte.

So  ‘n winterboom-ervaring stroop mens tot op jou kern en laat jou ook jou eie broosheid besef. Alhoewel mens so ‘n ervaring ten alle koste sou wou vermy, bring dit jou ook nader aan mekaar en maak dit ‘n eerliker gesprek met God moontlik (Soos so treffend verwoord in NP Van Wyk Louw se gedig Vroegherfs)

 Die genade was dat  die keerpunt gekom het: Cassie kon weer huis toe  kom. Die groot troos vir  Hannalize en die kinders is die nuwe begin wat hulle saam met Cassie  in hulle eerste eie tuiste kon beleef.

Vir die eerste keer in ‘n lang tyd was hy weer rustig, die bekende Cassie het weer na vore gekom en kon hy hom verlustig in die die proses om ‘n eie blyplek keurig in te rig. As egpaar kon hulle weer tyd saam spandeer en die klein ritueeltjies soos koffiemaak en gesels geniet,

 Die Here wat lewe en dood in sy hande hou, het vir Cassie kom haal op ‘n stadium dat hy werklik weer gelukkig was en kon glimlag

Ps 116:15 sê: Vir die Here is die dood van sy troue dienaar nie ‘n geringe saak nie-

 Die New Living Translation vertaal die vers as volg:

The Lord cares deeply when his loved ones die.

 Die Skepper-God  wat  male sonder tal  uitkoms in hulle  lewe gegee het, was in daardie laaste oomblik by Cassie. Daardie oomblik was en is, net soos die res van Cassie se lewe ook kosbaar in God se oë.

 Hy het aan hom daardie menuha-rus gegee waarvan ps 116:7 praat:

Ek moet nou tot rus kom want die Here het goed aan my gedoen.

Die woord menuha word in Engels vertaal as Quietness, a settled spot, a home.

God het die winterboom-takke met sy nuwe bloeiseldrag beklee.

 Nikos Kazantzakis se aanhaling: I said to the almond tree, “Friend, speak to me of God,” and the almond tree blossomed

 Cassie kan nou blom. God se Paradysseisoen het vir hom aangebreek.